Kafein Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir? Nasıl Geçer?

Kafein Bağımlılığı Nedir?

Kafein bağımlılığı; alkol, uyuşturucu ve benzer maddelere olan, bilinen bağımlılıklar gibi şiddetli bir bağımlılık türü değildir. Her gün kafein alan kişiler zaman içerisinde kafeine alışabilir ve her gün kafein tüketme ihtiyacı duyabilir. Bu durum zaman içerisinde kafein alınmadığı takdirde yorgun, uykulu hissetmeye ya da odaklanma güçlüne neden olabilir. Kafein bağımlılığı, tüm bu süreçler sonucu oluşan bir durumdur.¹

Kısaca kafein bağımlılığı, hayatınızı olumsuz şekilde etkileyecek bir biçimde, uzun bir süre ve yüksek miktarda kafein alma durumu olarak özetlenebilir. Kafein bağımlılığı içeriği yüksek kafein miktarı nedeniyle genellikle kahve bağımlılığı olarak kendini gösterir. Ancak kafein içeren farklı içecek ve gıdaların tüketilmesi ile de ortaya çıkabilir.²

Kafein Bağımlılığı Neden Olur?

Kafein bağımlılığı, kafeinin sahip olduğu bazı etkiler nedeniyle ortaya çıkar. Kafein, dopamin adlı bir kimyasalın salınmasını tetikleyebilir. Bu kimyasal, kişinin kendini daha iyi, daha enerjik hissetmesinde etkilidir. Dopamin salındıkça beynin ödül sistemi de etkilenmeye başlayabilir ve beyin kafein alımı oldukça daha iyi hissedileceğine dair uyarılmış olur. Böylece kişi kafein içtikçe yaşadığı olumlu hisleri yaşamak için her gün kafein almak isteyebilir.²

Tüm bunların yanı sıra kafein, genel olarak bakıldığında pek çok olumlu etki ile de ilişkilendirilebilir. Ancak enerjik hissetme, baş ağrılarını hafifletme gibi ortaya çıkabilecek bazı olumlu etkiler için gereğinden fazla kafein almaya çalışılmamalıdır.² Kafeinin faydaları hakkında daha fazla bilgi almak için ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.

Kafein Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?

Kafein, uyarıcı bir etkiye sahip olduğu için kafein bağımlılığı belirtileri, genellikle beyin ve sinir sisteminin uyarılması sonucu ortaya çıkacak durumlar ile ilişkilidir. Kafein bağımlılığı belirtileri farklı şekillerde sınıflandırılabilir. İşte bunlardan en çok öne çıkan durumlar:

Kafein Bağımlılığının Temel Belirtileri

Kafein bağımlılığının ortaya çıkması için uzmanlar tarafından değerlendirilen üç ana semptom bulunmaktadır. Bunlar:

• Daha önce kafein tüketimini azaltmak için çaba göstermek ama başarılı olmamak, 
• Olumsuz şekilde etkilendiği halde kafein tüketmeye devam etmek,
• Halihazırda tükettiği kafein oranını azalttığında ya da kafein almayı bıraktığında yoksunluk belirtileri yaşamak.³

Kafein Bağımlılığının Diğer Belirtileri

Yukarıda yer alan üç madde kafein bağımlılığını ortaya koyan ana belirtiler arasındadır. Bunların yanı sıra aşağıdaki durumlar da kafein bağımlılığı belirtileri olarak görülebilir:

• Gün geçtikçe daha fazla kafein tüketmeye başlamak, 
• Uzun süre aralıksız olarak kafein tüketmek,
• Kafein miktarını elde edilen etkileri nedeniyle daha çok artırmak, 
• Kafein tüketimi için ekstra zaman ve mesai harcamak,
• Kafein tüketilmediği günlerde kafein alma ihtiyacı duymak.³

Bağımlılık Nedeniyle Fazla Kafein Tüketildiğinde Ortaya Çıkan Belirtiler

Kafein bağımlılığı olan kişiler, zaman içerisinde daha fazla kafein tüketme eğilimi gösterebilir. Normaden daha fazla kafein tüketen kişilerde ise aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir: 

• Baş dönmesi,
• Baş ağrısı,
• Titreme,
• Asabiyet, 
• Kalp atışında anormallikler,
• Kan basıncı artışı, 
• Uysuzluk.3

Kafein Bağımlılığı Zararları Nelerdir?

Kafein bağımlılığı zararları, çok fazla kafein tüketimi ile ortaya çıkan sağlık sorunları ile ilişkilidir. Bunlar kısa ya da uzun vadeli olarak ortaya çıkan sağlık sorunları olabilir. Bu nedenle bu zararları kısa ve uzun vadeli olarak ayırabilmek mümkündür.

Kafein Bağımlılığının Kısa Vadede Ortaya Çıkan Zararları

Kafein bağımlılığın zararları kısa vadede ortaya çıkabilir. Kısa vadede ortaya çıkabilen zararlar aşağıdaki gibi olabilir:

• Gastrointestinal rahatsızlıklar, 
• Artan kalp atış hızı,
• Artan kan basıncı,
• Kalp çarpıntısı.³

Kafein Bağımlılığının Uzun Vadede Ortaya Çıkan Zararları

Kafein bağımlılığın uzun vadedeki zararları nedeniyle ciddi rahatsızlıklara neden olabilir. Bunlardan biri kemik erimesi olabilir. Çünkü kafeinin çoklu moleküler etkileri ile kemik kaybını artırabileceği ve kemik erimesine neden olabileceği düşünülür. Ancak kalsiyum takviyeleri ile bu etkilerin en aza indirileceği de söylenir. ^{3 4}

Kafein bağımlılığına bağlı, uzun ve yüksek miktarda kafein tüketimi hamilelik sürecinde çeşitli komplikasyonlara da neden olabilir:

• Kafeinin uyarıcı etkisi ile kan basıncını ve kalp atışını hızlandırabilmesi, 
• İdrara çıkma sıklığını artırabildiği için vücutta sıvı kaybına yol açabilmesi, 
• Plesantadan bebeğe geçip bebeğin normal hareket düzenine olumsuz etki edebilimesi gibi nedenlerden ötürü hamilelik sürecinde de sağlık sorunlarına neden olabilir.⁵

Kafein bağımlılığı nedeniyle yüksek miktarda kafein alımı, ruhsal ve zihinsel açıdan da bazı zararlara yol açabilir. Uzun vadede kişilerde kaybı bozukluğu ve uykusuzluk gibi sorunlara neden olabilir. Bunun yanında halihazırda ruhsal problemleri olan kişilerde ise manik belirtiler de ortaya çıkabilir. Ancak bu çok sık rastlanılan bir durum değildir.³

Kafein Bağımlılığı Nasıl Geçer?

Kafein bağımlılığı nedir, belirtiler ve zararları nelerdir öğrendik. Peki, kafein bağımlılığı nasıl giderilir?

Kafein bağımlılığı tedavisi, aslında çok pratik ancak irade ve sabır gerektirecek bazı adımlardan oluşur. Medikal bir tedaviden ziyade günlük hayatta uygulayabileceğiniz bir süreç ilie kafein bağımlılığından kurtulabilirsiniz. İşte kafein kafein bağımlılığından kurtulmanıza yardımcı olacak adımlar:

Tükettiğiniz Gıdalara ve İçeceklere Dikkat Edin

Kafein, pek çok yiyecek ve içecekte bulunabilir. Sadece kahve ya da çayda değil farklı içecek ve yiyeceklerde de kafeine rastlanabilir. Bu nedenle beslenme programınızda yer alan ürünlerin içeriklerine dikkat edip kafein içerenlerden uzak durmaya çalışabilirsiniz.⁶

Kafein Tüketimini Aşamalı Olarak Bırakmaya Çalışın

Kafein eksikliğinin yol açacağı semptomlar, kafeini bırakmanıza engel olabilir. Ancak kafeini aşamalı olarak bırakırsanız bu semptomları da daha az hissedebilirsiniz. Örneğin, her gün kahve içtiğiniz fincanı daha küçük bir fincanla değiştirebilir ya da bir fincan daha az kahve içebilirsiniz. Zaman içerisinde kafein miktarını daha da azaltarak bağımlılığınızdan kurtulabilirsiniz.⁶

Kafeine Alternatifler Bulun

Kafeini yüksek içecekler tüketiyorsanız bunlara alternatif kafesinsiz ya da daha az kafeinli içecekleri tüketmeye başlayabilirsiniz. Örneğin; kahveyi kafeinsiz olarak tercih edebilir ya da kahve, çay gibi içecekler yerine soda, bitki çayı, meyve suyu gibi seçeneklere yönelebilirsiniz.⁶

Ağrı Kesicilerinizin İçeriği Kontrol Edin

Kafein bağımlılığınız varsa kullandığınız ağrı kesicilerin içeriklerini kontrol etmenizde fayda var. Bazı ağrı kesici ilaçların içerisinde kafein bulunur. Bu ilaçları hekiminize danışarak kafein olmayan muadilleri ile değiştirebilirsiniz. 

Kafein içeren ürünler dışında enerji veren besinler ya da enerji veren içecekler hakkında bilgi almak için ilgili içeriklerimize göz atabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.