Selenyumun Faydaları Nelerdir?
Sıklıkla merak edilen “Selenyum ne zaman alınmalı?” sorusunu yanıtlamadan önce selenyum faydaları hakkında biraz daha detaylı bilgiye sahip olmada fayda var. Selenyum yararları açısından zengin bir mineraldir. Vücudun az miktarda selenyuma ihtiyacı olsa da selenyum faydaları için mutlaka düzenli olarak gıdalar yoluyla vücuda alınması gerekir. Çünkü selenyum, metabolizma ve tiroit fonksiyonları başta olmak üzere pek çok farklı süreçte rol oynar. Selenyumun faydaları şu şekilde sıralanabilir: (6)
Kronik Hastalık Riskini Azaltabilir
Selenyumun da içinde bulunduğu antioksidanlar, vücuttaki serbest radikalleri kontrol altında tutmaya yardım ederek oksidatif stresi azaltmaya destek olur. Antioksidanlar, serbest radikallerin yol açtığı hücre hasarını önleyen bileşikler olarak tanımlanabilir. Serbest radikaller ise vücutta oluşan metabolik süreçlerin yan ürünüdür ve sağlıklı hücrelere zarar verebilen oksidatif strese yol açar. Kalp hastalıkları, Alzheimer ve kanser gibi hastalıklarla mücadelede selenyum faydaları ile etkili olabilir. (3,6)
Tiroit Sağlığını Destekler
Tiroit bezi, insan vücudunda metabolik süreçleri düzenlemek için hormon üretir. Tiroit bezinin az ya da fazla çalışması pek çok farklı rahatsızlığa yol açabilir. Selenyum faydaları sayesinde tiroit bezinin normal fonksiyonlarına katkıda bulunur. Tiroit bezinin oksidatif hasara karşı korunmasına yardımcı olur ve tiroit hormonlarının üretiminde önemli bir rol oynar. Selenyum eksikliği ile Hashimoto tiroiditi gibi bazı tiroit hastalıkları arasında ilişki olduğunu gösteren araştırmalar mevcuttur. (3,6,7)
Astım Belirtilerinin Hafifletilmesine Destek Olabilir
Astım, hava yollarının iltihaplanması ile meydana gelen, hırıltı ve nefes darlığı gibi şikayetlerle seyreden bir rahatsızlıktır. Ayrıca astımın vücutta artan oksidatif stres ve inflamasyon seviyeleri ile de ilişkili olduğunu gösteren bazı çalışmalar bulunur. Farklı çalışmalarda ise astımı olan bireylerin kan düzeyinde selenyum seviyelerinin düşük olduğu bildirilmiştir. İltihaplanmayı azaltma becerisi nedeniyle selenyum, astım belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. (6)
Bağışıklık Sistemini Destekler
Selenyum faydaları arasında, çinko gibi bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarına oksidatif stresi azaltarak destek olması yer alır. Daha yüksek selenyum seviyeleri, HIV, grip, tüberküloz ve hepatit C'li kişilerin bağışıklık sistemlerini güçlendirmeye yardımcı olabilir.(8,9)
Bilişsel Seviyenin Korunmasına Destek Olabilir
Oksidatif stres, Parkinson, multiple skleroz ve Alzheimer gibi bazı nörolojik hastalıkların ortaya çıkmasında ve ilerlemesinde rol oynayabilir. Kısıtlı bir çalışma; hafif bilişsel bozukluğu olan bireylerde ve selenyum açısından zengin diyet uygulayan bireylerin konuşma akıcılığında ve zihinsel işlevlerinde iyileşme görüldüğünü belirtir. (6) Ayrıca yaşla birlikte insan vücudundaki selenyum miktarında da bir miktar düşüş görülür. Yetersiz selenyum alımı ile antioksidan aktivite arasında bağlantı muhtemeldir. Bu durum beyin işlevlerinde yaşa bağlı düşüşlerle ilişkili olabilir. (14)
Kalp Hastalıklarına Karşı Koruyucu Olabilir
Selenyum eksikliği ile kalp hastalığı riski arasında bağlantı olduğu bilinir. Selenyum açısından zengin bir diyet uygulamak, kalp sağlığına destek olabilir. Yapılan bir çalışma, kan düzeyinde %50 oranında selenyum artışının, koroner kalp hastalığı riskini %24 oranında düşürdüğünü gösterir. (10)
Kanser Riskini Azaltmaya Yardımcı Olabilir
Selenyum, DNA hasarını ve oksidatif strese bağlı tahribatı azaltmaya yardımcıdır. Bağışıklık sistemine destek olur. Yapılan bir çalışma, kan düzeyinde yüksek selenyum miktarının; meme, akciğer, kolon ve prostat gibi bazı kanser türlerinin görülme riskini azalttığını ortaya koyar. (4,11) Ayrıca kan düzeyindeki selenyum miktarı ile kolorektal, prostat, akciğer, mesane, deri, yemek borusu ve mide kanseri riski arasında ters bir ilişki olduğunu ileri süren çalışmalar da bulunur. (14)
Selenyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Selenyum eksikliği olması durumunda bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında, bulantı, kusma, baş ağrısı, kafa karışıklığı, uyku hali, nöbet ve koma sayılabilir. (5) Bazı vakalarda ise selenyum eksikliğine bağlı olarak her iki cinsiyette kısırlık, kas güçsüzlüğü, tükenmişlik hissi, saç dökülmesi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi semptomlar görülebilir. (12) Selenyum eksikliği yaşamamak ve selenyum faydaları için beslenme programınıza selenyum içeren besinler ekleyebilirsiniz.
Selenyum Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?
Selenyum, aşırı miktarlarda alındığında, ağız kokusu, ağızda metalik tat hissi, tırnakların kolay kırılması, cilt kızarıklığı, ishal, mide bulantısı, ateş gibi belirtilerin yanı sıra karaciğer, böbrek ve kalp problemlerine yol açabilir. Selenyum faydaları ile ön plana çıksa da aşırı tüketimi vücutta toksik etkiler yaratabilir. Aşırı dozda selenyum takviyesi almak yaşam kaybı ile sonuçlanabilir. (1,6) Bu nedenle sağlıklı ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli, selenyum kullanımı için hekim aksini belirtmediği sürece ürün etiketlerinde belirtilen doz aşılmamalıdır.
Selenyum İçeren Besinler Nelerdir?
Selenyum; ceviz, ton balığı, kırlangıç ve ringa balıkları gibi pek çok balık türünden alınabilir. Diyete sığır eti, kümes hayvanları ve sakatatları eklemek de selenyum alımı için faydalı olabilir. (1) Ayrıca, Brezilya fındığı, yumurta, fasulye, pilav, makarna, tam buğday ekmeği ve yulaf ezmesi gibi besinler de beslenme programına eklenebilir. İçme suyundaki selenyum miktarı ise çoğu coğrafi bölgede beslenme açısından önemli değildir. (3,12,14)
Günlük Selenyum İhtiyacı Ne Kadardır?
Türk Gıda Kodeksi’ne göre selenyum için günlük beslenme referans değeri 55 µg’dır. (13) Ancak bu durum çocuklar, gebeler ve emziren anneler için farklılık gösterebilir. Çocukluk döneminde bu miktardan daha az, gebelik ve özellikle emzirme döneminde belirtilen miktardan daha fazla selenyum alınması gerekebilir. (1) Selenyum faydaları için günlük selenyum ihtiyacının karşılanmasına özen göstermelisiniz. Günlük olarak ne kadar selenyum almanız gerektiğini öğrenmek için hekiminize danışabilirsiniz.
Selenyum Nasıl Kullanılır?
Selenyum içeriği, bitkilerin yetiştiği topraktaki selenyum miktarına bağlı olduğundan bu bitkileri tüketen ve bitkileri yiyen hayvanların etinden elde edilen selenyum miktarı da değişkendir. Ayrıca işlenme sırasında da selenyum miktarı azalabilir ya da kaybolabilir. (1) Selenyum faydaları için düzenli olarak sağlıklı ve dengeli beslenmeye devam edilmeli ve uygun bir diyet programı takip edilmelidir. Ancak bazı durumlarda selenyum eksikliği meydana gelebilir ve selenyum faydaları için dışarıdan selenyum takviye edilmesi gerekebilir. Bu gibi durumlarda, multivitamin ve gıda takviyeleri aracılığıyla alınabilir. Selenyum takviyesi, hekim aksini önermediği sürece ambalaj üzerinde yer alan şekilde ve dozda kullanılmalıdır.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
