Kronik Yorgunluk Belirtileri Nelerdir ve Kronik Yorgunluk Nasıl Geçer?

Kronik Yorgunluk Nedir?

Kronik yorgunluk sendromu; altı aydan uzun süren, fiziksel ve zihinsel aktiviteyle şiddeti artan ve dinlenmeye rağmen tamamen düzelmeyen sürekli yorgunluk halsizlik durumu olarak tanımlanabilir. Bu sendrom, kişinin yaşam kalitesini son derece olumsuz etkileyebilir ve günlük aktivitelerini yapmasını zorlaştırabilir. Kronik yorgunluk, genellikle bilinmeyen bir nedenle ortaya çıkar. Kesin tanı için tek bir test yoktur, benzer belirtilere sahip diğer sağlık sorunlarını eleyebilmek için birden fazla teste ihtiyaç duyulabilir. Spesifik tedavisi olmayan kronik yorgunluk sendromunda belirtileri hafifletmeye yönelik önlemlerle semptomlar kontrol altına alınabilir.¹

Kronik halsizlik durumu, aniden ortaya çıkabilir ve yıllarca sürebilir. Bu durum genelde 40-50 yaş arasında ortaya çıkar ve kadınlarda erkeklerden dört kat daha sık görülür.² Kronik yorgunluk sendromu, tıp dünyasında miyaljik ensefalomiyelit (ME) veya sistemik efor intoleransı olarak da adlandırılır.³

Kronik Yorgunluk Belirtileri Nelerdir?

Kronik yorgunluk belirtileri kişiden kişiye değişebilir. ​​Karmaşık bir durum olan kronik yorgunluk sendromu, üç temel belirti başta olmak üzere bedensel sistem ve işlevler üzerinde bir dizi etkiyi beraberinde getirebilir. Bu etkilerin şiddeti günden güne değişebilir. Şimdi, kronik yorgunluk sendromu belirtilerini yakından inceleyelim. 

Sürekli Yorgunluk Hali

Kronik yorgunluk sendromunun en temel belirtisi, sürekli yorgun hissetmektir. Şiddetli yorgunluk, hareket etmeden kaynaklanmaz ve dinlenmeyle iyileşmez. Buna bağlı olarak kişinin günlük görevleri yerine getirme yetenekleri azalabilir. Kronik yorgunluk tanısı için bu durumun altı aydan uzun sürmesi gerekir.⁴

Egzersiz Sonrası Yorgunluk

Kronik yorgunluk sendromu olan kişilerde fiziksel hareket veya zihinsel çaba sonrası, 12-48 saat içinde yorgunluk şiddetlenir. Kişi, tetikleyici durumdan sonra birkaç gün ve hatta haftalarca yataktan, evden çıkmakta ve günlük işlerini tamamlamakta zorlanabilir.⁴

Uyku Bozuklukları

Kronik halsizlik, uyku bozukluklarına da yol açabilir. Kişi, kendisini çok uykulu hissetmesine rağmen uykuya dalmakta zorlanabilir. Uykuya dalsa dahi uyandığında dinlenmiş hissetmez. Yoğun ve canlı rüyalar, gece artan kas spazmları ve uyku apnesi, bu belirtilere eşlik edebilir.⁴

Yukarıdaki üç temel belirtiye ek olarak kronik yorgunluk belirtileri arasında aşağıdaki durumlar da sayılabilir: 

Düşünme ve Hafızayla İlgili Problemler

Kronik yorgunluk sendromu yaşayan kişiler karar verme, odaklanma, hızlı düşünme gibi konularda rahatsız olabilir. Hafıza sorunları da bu belirtilere eşlik edebilir.⁴

Baş Dönmesi

Kronik halsizlik şikayeti olan kişiler, sırt üstü yatarken oturur ya da ayakta durur pozisyona geçtiklerinde ani baş dönmesi, bulanık görme ve hatta bayılma gibi belirtiler yaşayabilir.⁴

Ağrı 

Kronik yorgunluk sendromu, vücudun farklı noktalarında tanımlanabilir bir sebepten kaynaklanmayan ağrılara neden olabilir. Kas, eklem ağrılarının yanı sıra baş ağrısı ve boğaz ağrısı da sık görülür. Kronik yorgunluğa bağlı eklem ağrılarına ödem ve kızarıklık eşlik etmez. ^{1 4}

Yukarıda saydığımız başlıca kronik yorgunluk sendromu belirtilerine aşağıdaki belirtilerden birkaçı aynı anda eşlik edebilir: 

• Özellikle boyun veya koltuk altı başta olmak üzere lenf düğümlerinde hassasiyet,
• Gastrointestinal problemler,
• Sık sık üşüme,
• Gece terlemeleri,
• Besin alerjileri,
• Işığa, sıcağa, soğuğa ve fiziksel temasa karşı hassasiyet,
• Kaslarda zayıflık,
• Kas seğirmesi,
• Nefes darlığı,
• Göğüste ağrı,
• Kalp ritminde bozukluk,
• Ani duygudurum değişiklikleri,
• Anksiyete veya panik atak,
• Depresyon,
• Sinirlilik hali,
• Kelimeleri yanlış telaffuz etme,
• Ellerde, ayaklarda ve yüzde uyuşma, karıncalanma ve yanma,
• Hafif ateş,
• Görme problemleri,
• Ciltte döküntü,
• Ağızda aft,
• Kulak çınlaması,
• Cinsel isteksizlik,
• Saç dökülmesi,
• Açıklanamayan kilo değişimleri. ^{1 2 3}

Kronik Yorgunluk Neden Olur?

“Sürekli yorgunluk hissi neden olur?” sorusunun net bir cevabı yoktur. Kronik yorgunluk nedenleri henüz tam olarak bilinemese de bu durum genel olarak başka bir sağlık sorununu takiben başlar. Bu sağlık sorunlarının başında şunlar gelir: 

• Grip, COVID-19 benzeri enfeksiyonlar,
• Mide ve bağırsak enfeksiyonları,
• Epstein-Barr virüsü,
• Aşırı fiziksel strese neden olan cerrahi operasyonlar.

Ayrıca kronik yorgunlukla bağışıklık sisteminin işleyisi arasında bir bağlantı olduğuna dair çalışmalar olsa da kronik yorgunluk sebepleri hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekir.⁴

Kronik Yorgunluk Nasıl Geçer?

Kronik yorgunluktan şikayetçi olanlar “Sürekli yorgunluk halsizlik nasıl geçer?” sorusuna cevap arıyor olabilir. Kronik yorgunluk nedenleri tam olarak bilinemediği gibi tıbbın günümüzdeki imkanlarıyla bu durumun spesifik bir tedavisi de yoktur. Doktor, hastanın semptomlarını hafifletmeye yönelik çeşitli tedaviler uygulamaya yönelebilir. Örneğin; eklem, kas ve baş ağrılar için ağrı kesici, uyku bozuklukları için antidepresan reçete edebilir. Bilişsel davranışçı terapi ve enerji yönetimi gibi yaklaşımların da kronik yorgunluk sendromu tedavisi sürecinde önemli yeri bulunur. (5) Ayıca yaşam tarzı değişiklikleriyle de kronik yorgunluk belirtileri azaltılabilir. Peki, kronik yorgunluk ne iyi gelir?

Dengeli Beslenmeye Dikkat Edin

Kronik halsizlik şikayetiniz varsa düzenli yemek yemeniz ve dengeli bir diyet benimsemeniz önemlidir. Yorgun hissettiğiniz dönemlerde azar azar ve sık sık yemek, içecekleri yavaşça yudumlayarak tüketmek semptomların azalmasına yardımcı olabilir. Diyetinizi yorgunluğa iyi gelen besinler yönünden zenginleştirerek zaman içinde daha dinç hissetmeye başlayabilirsiniz. (5) (6)  Doymuş yağları ve rafine karbonhidratların olmadığı, çoklu doymamış ve tekli doymamış yağlar bakımından zengin bir diyeti benimsemek, günde üç ana öğün, üç atıştırmalık şeklinde beslenmek semptomlarla başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Enerji seviyenizi yüksek tutmak için şeker, tatlandırıcı, alkol ve fazla kafein tüketiminden uzak durmaya çalışın.⁷

Takviye Edici Gıda Kullanımı Hakkında Doktorunuza Danışın

Belirli besin gruplarını içermeyen diyetler, kronik yorgunluk sendromu semptomlarının kötüleşmesine neden olabilir. Bu durumda doktorunuz kapsamlı bir kan tahlili yaparak takviye edici gıda kullanımı konusunda sizi yönlendirebilir.⁵

Gün İçinde Dinlenmeye Özen Gösterin

Çalışıyor olsanız bile gün içinde dinlenme molaları vermeniz kronik yorgunluk belirtilerini yönetmeniz açısından önemlidir. Ofis çalışanıysanız dinlenebileceğiniz bir köşe oluşturmak için iş yerinizden destek alabilirsiniz. Doktorunuz dinlenme sıklığınızı ve mola sürelerinizi nasıl ayarlayabileceğiniz konusunda size yol gösterebilir. ^{5 6}

Uyku Kalitenizi İyileştirmeye Önem Gösterin

Uyku problemleri, kronik yorgunluk sendromunun süresini uzatabilir ve şiddetini artırabilir. Uykuya dalamama, gündüz uyuyup gece uyuyamama, normalden fazla uyuma ihtiyacı duyma, gece uykusunun dinlendirici olmaması gibi problemler kronik yorgunluk sendromunu tetikleyebileceğinden bu konuda önlem almanız önem taşır. Uzman doktorla görüşerek düzenli uyku rutini oluşturabilir, gerekirse ilaç tedavisinden ya da çeşitli takviyelerden destek alabilirsiniz.⁵

Günlük Aktivitelerinizi Planlayın

Kronik yorgunluk sendromu semptomları artış gösterdiğinde en basit günlük rutinleri tamamlamak dahi zor olabilir. Bu gibi zamanlarda gününüzü önceden planlayarak enerjinizi verimli kullanmaya çalışın. günlük aktivitelerle dinlenme molalarınızı dengelemeye özen gösterin.⁵

Planlı Egzersiz Yapın

Düzenli egzersiz yapmak ve formda kalmak, genel sağlığa katkıları ile bilinse de kronik yorgunluk sendromuyla mücadelede egzersiz kritik bir noktadır. Plansız ve bilinçsiz egzersiz, yorgunluğa dair semptomların şiddetlenmesine yol açabilir. Bunun için doktorunuzla ya da konusunda uzman bir fizyoterapist ile kişisel bir egzersiz programı belirleyebilir, aşırıya kaçmadan hareketli bir yaşam sürdürmeye devam edebilirsiniz.⁵

Tüm bunlara ek olarak doktorunuz kronik yorgunluk belirtileri ile başa çıkabilmeniz için esneme ve hareket terapileri, tıbbi masaj, su terapisi gibi destek yöntemler de önerebilir. Ayrıca lisanslı bir uzman tarafından yapılan akupunktur uygulaması da semptomların azaltılması konusunda yardımcı olabilir. Meditasyon, nefes terapisi gibi yöntemler de rahatlamanıza ve daha iyi hissetmenize katkı sağlayabilir. 

Uyarı: Bu metin tüketiciyi konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.