Sodyumun Faydaları Nelerdir?
Sodyum, temel olarak vücudun dengeli işleyişini sürdürmesine katkıda bulunur. Farklı bir deyişle sodyum, insan vücudundaki kan hacmini ve kan basıncını kontrol altında tutmaya yardım eden elementtir. Kan basıncını kontrol ederken hormonal dengeyi, bağışıklık ve sindirim sistemini de etkilemesi sodyum faydaları arasındadır. Kasların ve sinirlerin normal fonksiyonlarını yerine getirmesi için de vücudun sodyuma ihtiyacı bulunur. (1,6) Sinir uyarılarının iletilmesi, kasların kasılıp gevşemesi için sodyuma ihtiyaç duyulur. Bunlara ek olarak vücuttaki su ve mineral dengesini korumaya yardımcı olmak sodyum faydaları arasındadır. (2) Ayrıca yoğun egzersiz sonrasında meydana gelebilen krampların önlenmesine katkıda bulunur. (7) Ancak hemen her besin maddesinde olduğu gibi sodyum faydaları ile daha iyi hissetmek için sodyumun vücutta ne eksik ne de fazla olması gerekir. Peki sodyum eksikliğinde ne olur?
Sodyum Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Sodyum düşüklüğü, kan düzeyinde sodyum konsantrasyonunun düşmesi ile meydana gelen bir durumdur. Bu durum genellikle yaşlı yetişkinlerde, özellikle uzun süreli bakım gören ya da hastanelerde yaşamak zorunda kalan bireylerde, ilaç kullanan veya sodyum düşüklüğüne yol açan sağlık koşullarına sahip kişilerde görülür. (2) Hiponatremi olarak da adlandırılan bu durum, aşırı su tüketimi gibi basit bir nedene ya da önemli bir sağlık sorununa bağlı olarak ortaya çıkabilir. Uzun süre ile egzersiz yapmak, alkol tüketmek, bazı ilaçların kullanımı, kontrol altına alınmayan ishal, pnömoni, idrar yolu enfeksiyonu; azalan böbrek, karaciğer ve/veya kalp işlevi, bazı kanser türleri sodyum düşüklüğüne yol açan etkenler arasındadır. (5,8,9) Sıklıkla merak edilen “Sodyum neden düşer?” sorusu bu şekilde cevaplanabilir. Sodyum düşüklüğü durumunda genellikle baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, bilincin bulanıklaşması, yorgunluk, uyuşukluk, halsizlik, huzursuzluk, kramp, spazm gibi belirtiler meydana gelir. Bazı durumlarda sodyum düşüklüğüne bağlı olarak nöbet ve koma gibi semptomlar da ortaya çıkabilir. (8)
Sodyum İçeren Besinler Nelerdir?
Sodyum, pek çok farklı besinde doğal olarak bulunan bir mineraldir. Ancak en yaygın biçimi, sodyum klorürdürdür ve bu sofra tuzunda yer alır. Ek olarak süt, pancar ve kerevizde ve hatta içme suyunda dahi sodyum bulunur. Ancak içme suyunda bulunan sodyum miktarı suyun kaynağına bağlı olarak farklılaşabilir. Paketli ürünlerden soya sosu, bulyon, sarımsak tuzu, pastırma, salam, jambon, sosis, konserve gıdalarda ise ilave sodyum bulunabilir. Paketli olarak satılan, cips, kraker, tuzlu fındık, kek, kurabiye gibi ürünler sodyum açısından zengindir. (1,13) Buna ek olarak toz ve konserve çorbalar, dil peyniri, çedar, mozzarella gibi bazı peynir türleri de fazla miktarda sodyum barındırabilir. Fakat sodyum düşüklüğü gibi yüksekliği de zararlıdır. Genellikle böbrekler sodyum yüksekliği ile baş etmekte zorlanır. Sodyum miktarı arttıkça, vücut sodyumu seyreltmek için su tutar. Böylece kan hacmi artar. Buna bağlı olarak kalp ve kan damarları üzerindeki baskı artabilir. Zaman içinde sodyum yüksekliğine bağlı olarak yüksek tansiyon, kalp krizi ve felç gibi ciddi sağlık sorunların ortaya çıkabilir. Sodyum faydaları için beslenme programına yeterli ve dengeli oranda sodyum içeren besinler eklenmelidir.
Günlük Sodyum İhtiyacı Ne Kadardır?
Kandaki normal sodyum düzeyinin 135 ila 145 mEq/L aralığında olması beklenir. 135 mEq/L değerinin altındaki sodyum düzeyi hiponatremi olarak tanımlanırken 145 mEq/L üzerindeki değer, sodyum yüksekliği ya da farklı bir deyişle hipernatremi olarak kabul edilir. (10) Vücudundaki sodyum miktarını öğrenmek için bir hekime başvurabilirsiniz. Yapılan kan testi ile vücudunuzdaki sodyum miktarı öğrenilebilir.
FDA tarafından yetişkinler için önerilen günlük sodyum alım miktarı, en fazla 2300 mg’dir. Bu miktar yaklaşık olarak bir çay kaşığı sofra tuzu kadardır. Bu değeri aştığınızdan şüphe ediyorsanız mümkün olduğunca paketli gıdalardan kaçınabilir ve kendi yemeğinizi pişirmeyi deneyebilirsiniz. Yemeklere lezzet katmak için tuz yerine tuz içermeyen baharatları kullanabilirsiniz. Paketli atıştırmalıklar yerine mevsim sebzelerini ve meyvelerini tüketebilirsiniz. (11) Tadına bakıldığında tuzlu hissettirmeyen bazı yiyeceklerde dahi sodyum miktarı yüksek olabilir. Hamur işleri ve tahıl gevrekleri bunlara örnek olarak verilebilir. Bu nedenle ürün etiketini kontrol etmek önerilebilir. Türk Gıda Kodeksi’ne göre bir ürünün sodyumsuz olarak kabul edilebilmesi için 100 gr ya da 100 ml ürünün 0,005 g’dan daha fazla sodyum içermemesi gerekir. Düşük ya da az sodyum içeren ürünlerde ise bu değer, 100 gr veya 100 ml için en fazla 0,12 gr’dır.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
