Uzm.Dyt. Özgür G.
23.02.2023

Mineral Nedir? Mineral Çeşitleri Nelerdir?

Mineral, bitkiler de dahil olmak üzere canlıların büyüyüp gelişebilmek için ihtiyaç duyduğu maddelerdir. Besinlerin çoğunda bulunması dolayısıyla sağlıklı ve dengeli bir diyet ile beslenen kişilerde vücudun ihtiyaç duyduğu mineral miktarı besinler aracılığı ile sağlanabilir. En bilinen mineral çeşitleri arasında kalsiyum, magnezyum, demir ve iyottan bahsedilebilir. Genel olarak sağlığı iyileştirici etkilere sahip olsa da minerallerin görevleri, çeşidine göre farklılık gösterebilir (1). Minerallerin görevleri nelerdir? sorusunun cevabı ve mineral ile ilgili daha fazla bilgiyi yazının devamında bulabilirsiniz.

İçerikler (Gizle-)
  1. Mineral Nedir?

  2. Mineral Ne İşe Yarar?

  3. Mineral Çeşitleri Nelerdir?

  4. Minerallerin Özellikleri Nelerdir?

  5. Mineral Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

  6. Mineral Hangi Besinlerde Bulunur?

Mineral Nedir?

Mineraller; hayvan, bitki, insan fark etmeksizin tüm canlıların büyüyüp gelişebilmek için ihtiyaç duydukları element veya kimyasal bileşiklerdir (2). Vücudun sağlıklı olmasında önemli bir yere sahip olan mineraller, kasların güçlenmesi, kalbin iyi çalışması gibi farklı fonksiyonlarla ilişkili etkilere sahiptir. İnsan vücudu, tepkimeler sonucu salgılanan hormonlar ile yönetilir. Mineral, özellikle bu hormonların salgılanması için gerekli olan tepkime aşamalarında önemli rollere sahiptir.

Mineralleri genel olarak makro ve mikro olarak 2’ye ayrılır.  Bu ayrım vücudun hangi minerale ne kadar ihtiyaç duyduğuna göre belirlenir. Makro sınıfına giren minerallere vücutta yüksek miktarlarda gereksinim varken mikro mineraller daha az miktarlarda alınması vücut için yeterli olur. Kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum gibi vücuttaki çoğu tepkimede rolü olan mineraller, makro molekülleri oluşturur. Demir, manganez, iyot, çinko gibi mineraller ise mikro moleküllere örnek olarak verilebilir (3).

Mineraller, besinlerde doğal olarak bulunur. Bu nedenle doğru bir beslenme planında eksikliğine pek rastlanmaz. Ancak bazı emilim problemleri veya bazı hastalık ve özel durumların sonucunda mineral eksiklikleri görülebilir. Halihazırda bir hastalık için kullanılan ilaçların etkileşimleri sonucunda da mineral eksiklikleri görülebilir. Bu gibi durumlarda mineral takviyesine başlamanız faydalı olabilir. Bununla birlikte hangi minerali hangi miktarlarda kullanmanız gerektiğini mutlaka doktorunuza danışmanız gerekir (3).

İçerik1

Mineral Ne İşe Yarar?

Minerallerin görevleri, vücudun sağlıklı büyümesine ve gelişmesine katkıda bulunmaktır. Birçok mineral bulunur ve bunların her birinin vücut üzerindeki etkisi farklı olabilir. Bununla birlikte minerallerin faydaları genel olarak şunlardır:

  • Bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
  • Dişlerin ve kemiklerin daha sağlam ve sağlıklı olmasına katkıda bulunabilir.
  • Vücudun sıvı ve elektrik dengesinin korunmasını sağlayabilir.
  • Vücut metabolizmasını düzenleyici olarak görev alabilir. 
  • Dokularda su dengesini sağlayabilir (4).
  • Kan şekerini sabit tutmaya yardımcı olabilir.
  • Kırmızı kan hücrelerinin yapımında rol alabilir (5).

Mineral Ne İşe Yarar?

Mineral Çeşitleri Nelerdir?

Doğada her biri vücut üzerinde farklı etkilere sahip olan birçok mineral vardır. Mineral çeşitleri ve özelliklerini şu şu şekilde özetleyebiliriz:

  • Kalsiyum: Süt, peynir, yoğurt ve diğer süt ürünlerinde bulunan kalsiyum normal kemiklerin ve dişlerin korunması için gereklidir. Ayrıca damar, sinir sistemi ve hormonların düzgün çalışmasında görevleri bulunur (6, 7).  
  • İyot: Tiroit hormonlarının normal üretimine ve normal tiroit fonksiyonuna katkıda bulunur (5).
  • Demir: Demir kırmızı kan hücrelerinin ve hemoglobinin normal oluşumuna katkıda bulunur. 
  • Çinko: Çinko bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur. Bu şekilde daha düşük enfeksiyon ve hastalık riskine sahip olunabilir (8).
  • Magnezyum: Elektrolit dengesi ve normal enerji oluşum metabolizmasına katkıda bulunur.
  • Selenyum: Selenyum bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur. Bunun yanı sıra normal tiroit fonksiyonuna katkıda bulunur. Brezilya fıstığı selenyum açısından iyi bir kaynaktır (8)

Minerallerin Özellikleri Nelerdir?

Minerallerin özellikleri çeşitlerine göre değişiklik gösterse de genel olarak mineraller:

  • Besinlerde doğal olarak bulunur.
  • Belirli bir kimyasal formüle sahiptir.
  • İnorganiktir.
  • Genellikle vitaminler ile birlikte çalışır (9).

Mineraller sağlığı destekleyici etkilerinden dolayı her gün tüketimine dikkat edilmelidir.
Mineral içeren besinler bu sebeple diyette mutlaka yer almalıdır. Çeşitli ve dengeli bir diyet ile kişinin günlük ihtiyaç duyduğu mineral ve vitamin miktarları karşılanabilir. Ancak bazı ilaç kullanımları veya vegan beslenme gibi kısıtlı diyet tercihlerinde mineral eksiklikleri görülebilir. Bu gibi durumlarda doktor kontrolünde mineral takviyesi kullanmak sağlığınız için en iyisi olacaktır.

Mineral Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Mineraller sağlıklı olma halinin önemli bir parçasıdır. Bir insanın sağlıklı olmak için tüketmesi gereken mineral miktarları toplumun çoğunluğunun ortalaması baz alınarak hesaplanır. Bu miktar önerilen diyet miktarı kısaca RDA olarak bilinir. Çeşitli durumlarda bu önerilen miktarlardan daha fazla veya daha az mineral ihtiyacı doğabilir.

Genel olarak dengeli bir diyette mineral eksikliği görülmez. Mineral eksikliği aniden değil yavaş yavaş gerçekleşir. Kısıtlayıcı diyet uygulamak, vücutta meydana gelen emilim problemi veya hastalık gibi bir dizi nedenden kaynaklanabilir (5). Genel olarak mineral eksikliği belirtileri şunlardır:

  • Kas krampları
  • Uyuşma 
  • Parmaklarda karıncalanma 
  • İştahsızlık 
  • Düzensiz kalp ritimleri
  • Zayıflık 
  • İştahsızlık
  • Mide bulantıları veya kusma 
  • Karın ağrısı veya şişkinlik
  • Bağırsak hareketlerinde meydana gelen değişiklikler (kabızlık, ishal gibi) 
  • Bağışıklık sisteminde azalma
  • Kas krampı 
  • Çocuklarda yavaş sosyal veya zihinsel gelişim (7, 8)

Mineral Çeşitleri Nelerdir?

Mineral Hangi Besinlerde Bulunur?

Mineraller, her besinde bol miktarda bulunur. Bu nedenle mineral kaynağı olarak özellikle bir besin veya besin grubundan bahsetmeye gerek yoktur. Ancak tüketilen besine göre mineralin çeşidinde farklılık görülebilir. Örneğin susam, kabak çekirdeği, nohut, mercimek gibi besinler zengin çinko kaynakları iken kırmızı et, beyaz et gibi besinler demir açısından zengin besinlerdir (6). Guarana bitkisi ise demir, kalsiyum, magnezyum, potasyum gibi mineraller açısından zengin bir bitkidir. Guarana bitkisi hakkında daha detaylı bilgiyi Guarana Nedir? adlı yazımızdan edinebilirsiniz. Sağlık üzerinde önemli etkileri bulunan vitaminlerden B7 vitamini için ise Biotin Nedir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır

Önerilen Bloglar

Uzm. Dyt. Özgür G.
07.12.2023

Magnezyum Çeşitleri Nelerdir

Magnezyum, vücut tarafından sentezlenemeyen ve dışarıdan besinler ya da takviyeler aracılığı ile mutlaka alınması gereken önemli bir mineraldir.

Uzm. Dyt. Özgür G.
14.11.2023

Folik Asit Nelerde Vardır? Folik Asit İçeren Besinler

B9 vitamini ya da folat olarak da isimlendirilebilen folik asit, B grubu vitaminleri arasında yer alan işlevsel bir vitamindir.

Uzm. Dyt. Özgür G.
14.11.2023

Folik Asit Eksikliği Nedir? Folik Asit Belirtileri Nelerdir?

B vitamin grubunda yer alan bir vitamin çeşidi olan ve B9 vitamini, folat olarak da adlandırılan folik asit, sağlık açısından pek çok fayda sunar.