Demir Nedir? Demir Mineralinin Faydaları Nelerdir?

Demir Nedir?

Demir minerali, kişiyi sağlıklı ve enerjik tutmak da dahil olmak üzere vücutta pek çok önemli rolü olan bir besin maddesidir.⁽³⁾ Normal kanın sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Demir, akciğerlerden vücudun her bölgesine oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinde bulunan  bir protein türü olan hemoglobinin önemli bir bileşenidir. Demir minerali vücutta karaciğerde, dalakta, kas dokusunda ve kemik iliğinde ferritin olarak depolanır. Ardından demire bağlanan bir protein olan transferrin tarafından vücuda dağıtılır. Demir eksikliğinden şüphe edildiğinde hekim gerekli gördüğünde bu iki bileşenin laboratuvar ortamında kontrol edilmesini isteyebilir.⁽⁴⁾ “Demir nedir, demir minerali nerede kullanılır?” sorusu bu şekilde cevaplanabilir.

Demir Mineralinin Faydaları Nelerdir?

Demir, genel enerji ve odaklanma, gastrointestinal süreçler, bağışıklık sistemi, vücut sıcaklığının düzenlenmesi de dahil olmak üzere vücutta birçok hayati işlevin yerine getirilmesine yardımcı olur. Demir minerali faydaları, bir kişi yeterince demir almayana kadar genellikle fark edilmez.⁽⁷⁾

Daha Enerjik Hissetmenizi Sağlayabilir

Demir minerali, oksijeni kaslara ve beyne taşır. Hem zihinsel hem de fiziksel performans için önemlidir. Düşük demir seviyeleri odaklanma eksikliğine, artan sinirliliğe ve dayanıklılığın azalmasına neden olabilir. Yetersiz demir seviyeleri, vücudun enerjiyi kullanma etkinliğini olumsuz etkileyebilir.⁽⁷⁾

Bağışıklık Sistemini Destekleyebilir

Demir, nötrofillerin yani yabancı mikroorganizmaların ortadan kaldırılmasında rol oynayan beyaz kan hücrelerinin işleyişinde önemli bir rol oynar. Demir minerali eksikliği atletik performansı düşürür ve bağışıklık sistemi aktivitesini zayıflatabilir.^(7,8)

Sağlıklı Gebelik İçin Önemli Olabilir

Gebelik sırasında vücudun demir ihtiyacı artar. Hamilelik sırasında düşük demir alımı, erken doğum ve düşük doğum ağırlığı riskini artırabilir. Ayrıca bebeklerde bilişsel veya davranışsal gelişimi olumsuz etkileyebilir. Demir eksikliği olan hamile kadınlar enfeksiyona daha yatkın olabilir çünkü demir, bağışıklık sistemini destekler.⁽⁷⁾

Demir Mineralinin Vücuttaki İşlevleri Nelerdir?

Vücudun hemoglobin ve miyoglobin üretmek için demir mineraline ihtiyacı vardır. Hemoglobin, kanın akciğerlerden vücudun tüm doku ve organlarına oksijen taşımasına yardımcı olur. Miyoglobin ise kaslardaki bir proteindir ve kaslardaki hücrelere oksijen sağlanmasına yardımcı olur. Eğer vücutta yeterince demir minerali yoksa vücut bu proteinleri üretemez ve kişide demir eksikliği anemisi gelişebilir. Demir eksikliği anemisi en sık görülen anemi türüdür ve vücudun yeterince kırmızı kan hücresine sahip olmadığı bir kan bozukluğu olarak tanımlanabilir.⁽⁵⁾ Demir mineralinin görevleri şu şekilde listelenebilir:

• Zihinsel ve fiziksel performansı olumu etkileyebilir,
• Gelişim dönemindeki çocukların bedensel ve zihinsel gelişimine katkı sağlayabilir,
• Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını destekleyebilir,
• Yorgunluk ve halsizlik gibi şikayetlerin ortadan kalkmasını sağlayabilir,
• Kas gücünü artırabilir,
• Sağlıklı hücrelerin korunmasına destek olabilir.^(2,6)

Demir Hangi Besinlerde Bulunur?

Kırmızı kan hücreleri (RBC) insan vücudunda en çok bulunan hücre tipi olmakla kalmaz, aynı zamanda en yüksek miktarda demir içerir.⁽⁹⁾ Bu nedenle diyet yoluyla yeterince demir mineralinin alınması önemlidir. Demir; kırmızı et, karaciğer, hindi, kabuklu deniz ürünleri, ton balığı, mezgit, uskumru, sardalya, ıspanak, brokoli, nohut, mercimek, fasulye, barbunya, kuru kayısı, fındık, kabak çekirdeği, kinoa ve bitter çikolata gibi besin kaynaklarında bulunur.^(4,10,11)

Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Demir eksikliği ya da bir diğer adıyla anemi, dokulara uygun miktarda oksijen taşımak için yeterli sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin bulunmaması olarak açıklanabilir. Düşük hemoglobin olarak da adlandırılan kansızlık, kişinin kendisini yorgun ve zayıf hissetmesine neden olabilir. Demir eksikliği varlığında tükenmişlik, halsizlik yorgunluk, soluk ya da sarı renkte cilt görünümü baş dönmesi, el ve ayakların soğuk olması, baş ağrısı, nefes darlığı göğüs ağrısı ve düzensiz kalp atışları gibi belirtiler meydana gelebilir. Demir eksikliği başlangıç döneminde fark edilmeyecek şekilde olabilir. Ancak demir eksikliğinin artması ile birlikte meydana gelen belirtiler de şiddetlenebilir.⁽¹²⁾

Demir Değeri Kaç Olmalıdır?

Demir değeri, yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterebilir. Ayrıca laboratuvar ya da hastaneler arasında da normal demir referans değeri değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle demir seviyesinin normal düzeyde olup olmadığı hakkında doktora danışmanız önerilir. Ancak genel olarak erkeklerde 20 ila 500 ml/ng; kadınlarda ise 20 ila 200 ml/ng aralığındaki değerlerin normal kabul edildiği söylenebilir.

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.