- Folat; besinlerde doğal olarak bulunan B9 vitamini formudur.
- Folik asit, B9 vitaminin takviyelerde ve güçlendirilmiş gıdalarda bulunan sentetik formudur.
- Metilfolat (5-MTHF), folik asitten daha doğal ve sindirimi folik aside oranla daha kolay bir B9 vitamini takviyesidir.(2)
B9 (Folat) Vitamininin Faydaları Nelerdir?
Enerji metabolizması başta olmak üzere pek çok vücut sisteminde önemli rollere sahip olan folat, özellikle üreme fonksiyonlarının düzenlenmesinde etkilidir. B9 vitamini faydaları şunlardır:
- Hamilelik döneminde bebeğin gelişimini tam anlamıyla tamamlayabilmesi için vücudun folik aside olan ihtiyacında artış gözlenir. Özellikle nöral tüp defekti riskinin önlenmesine yardımcı olur.
- Bir çeşit aminoasit olan homosistein kanda yüksek oranlarda bulunduğunda kardiyovasküler hastalık ve inme riskinde artışa neden olur. Folat, homosistein seviyelerinin düşürülmesini destekleyebilir.
- Folat, hafıza ve beyin fonksiyonlarının düzenli işleyişinde önemli rol oynar.
B9 (Folat) Vitamininin Vücuttaki İşlevleri Nelerdir?
- B9 vitamini, vücudun ana yapı taşı kırmız kan hücrelerinin ve DNA'nın sentezinde rol oynayan temel bir vitamindir.
- Özellikle hamilelik döneminde bebeğin normal büyüme ve gelişimini tamamlayabilmesi için elzemdir.
- Bebeğin nöral tüp defekti denilen bir sorunla doğmasını önlemeye yardımcıdır
- Anne adayının gebeliğin ilk üç ayında folik asit takviyesi alması otizm riskinin azalmasına, çocuğun konuşma gecikmesinin önlenmesine ve duygusal sorunlarla karşılaşmasını engellemeye destek olabilir.
- Kandaki homosistein seviyelerinin azalmasını destekleyerek homosistein yüksekliğine bağlı kalp damar hastalıklarının önlenmesine katkı sağlayabilir.
- Karaciğer fonksiyonlarını destekleyebilir.
- Yaşlı erişkinlerde folik asit takviyeleri işitme kaybını yavaşlatmaya ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu hastalığının ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir.
- Sağlıklı hücre bölünmesini destekleyerek üreme fonksiyonlarının düzenlenmesine katkı sağlayabilir.(2)
B9 (Folat) Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
Vitamin B9, pek çok besinde doğal olarak bulunur. “B9 vitamini nelerde var? B9 vitamini nelerde bulunur?” sorularının yanıtı için aşağıdaki besin listesini inceleyebilirsiniz:
- Kuru fasulye, nohut, bezelye, barbunya, mercimek gibi kuru baklagiller folat açısından zengin besinlerdir. 1 porsiyon (177 gram) pişmiş barbunya 131 mcg ve 1 porsiyon (198 gram) pişmiş mercimek 358 mcg folat içerir.
- Kuşkonmaz ile ıspanak, lahana, roka, maydanoz gibi yeşil yapraklı sebzeler folat açısından zengin sebzelerdir. 1 porsiyon yaklaşık 90 gram kuşkonmaz 134 mcg; 30 gram ıspanak ise 58.2 mcg folat içerir. Bunlara ek olarak pancar, Brüksel lahanası ve brokoli de yüksek folat içeriğine sahiptir.
- 1 orta boy yumurta 22 mcg folat içeriğiyle B9 vitamini açısından zengin besinler arasında yer alır. 1 porsiyon yaklaşık 85 gram karaciğer ise 212 mcg folat içerir.
- Portakal, greyfurt, limon, mandalina, muz, papaya, avokado gibi meyveler yüksek oranda folik asit içerir. 1 orta boy portakal 55 mcg, 1 orta boy muz 23.6 mcg ve bir kase papaya 53 mcg folat içeriğine sahiptir.
- Ceviz, fındık, badem, kaju gibi kabuklu kuruyemişler folat açısından zengin besinler arasındadır. Bu besinlerin 1 porsiyonu yani yaklaşık 28 gramı ortalama 28 mcg folat içerir.(4)
B9 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Yeterli ve dengeli bir beslenme programı ile vücudun ihtiyaç duyduğu folik asit miktarı karşılanabilir. Yaşa ve özel durumlara bağlı günlük folik asit gereksinimi şöyledir:
- 6-11 ay arası bebeklerde folat ihtiyacı 80 mcg
- 1-3 yaş arası çocuklarda folat ihtiyacı 150 mcg
- 4-18 yaş arası folat ihtiyacı 200-400 mcg
- 18 yaş üstü yetişkinlerde folat ihtiyacı 400 mcg
- Hamile kadınlarda folat ihtiyacı 600 mcg
- Emziren kadınlarda folat ihtiyacı 500 mcg.(2)
Folat eksikliği görülmesi nadir bir durumdur ancak aşağıdaki durumlarda folik asit eksikliği riski yüksektir:
- Aşırı alkol tüketimi
- Hamilelik
- Bağırsak ameliyatları ve bağırsak hastalıklarına bağlı emilim bozukluğu
- Genetik bozukluklar.
- Folat vitamini eksikliği aşağıdaki semptomlara neden olabilir:
- Megaloblastik anemi
- Halsizlik
- Yorgunluk
- Düzensiz kalp atışı
- Nefes almada zorlanma
- Konsantrasyon bozukluğu
- Saç dökülmeleri
- Ağız yaraları
- Cilt dökülmeleri.(1)
Folat Vitamini Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?
Folik asit eksikliği, fetusun beyin ve omuriliği oluşturan nöral tüp bölgesinin düzgün kapanmamasına ve hamileliğin erken dönemlerinde spina bifida ya da anensefali gibi durumlara yol açabilir. Aynı zamanda gebelik döneminde folat eksikliğine bağlı olarak plasentanın rahimden ayrılmasına neden olan ve hem anne hem de bebeğin yaşamını tehdit eden plasenta dekolmanı riskinde artış gözlenebilir. Buna ek olarak gebelik döneminde hatta gebelikten 3 ay öncesine kadar folik asit eksikliği yaşanması erken doğum nedeni ile bebeğin prematüre ya da düşük doğum ağırlıklı doğmasına yol açabilir.
Ayrıca yine gebelik döneminde B9 vitamini eksikliğine bağlı olarak çocuklarda otizm gelişme riskinde artış gözlenebilir. Folat eksikliğinde megaloblastik anemi denilen bir kansızlık çeşidi oluşabilir. Vücut yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi sentezleyemez ve normalden daha büyük kan hücreleri olur. Bu hücreler anormal yapıya sahip olduğu için dokulara yeterli oksijen taşınması engellenir ve anemi gelişir. Anemi sonucu halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, enfeksiyonlara yakalanma riskinde artış gibi durumlar gözlenebilir. Folat vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar şunlardır:
- Üreme fonksiyonlarında bozulmalara bağlı olarak kısırlık,
- Bazı kanser çeşitleri,
- Kalp-damar hastalıkları,
- Ruh halinde bozulmalar, depresyon,
- Bunama
- Bilişsel fonksiyonlarda ve hafızada zayıflama,
- Alzheimer hastalığı.(2)
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
